Nerede O Eski Reklamlar

Uzun, çok uzun zamandır sektörün hem faal olarak içinde; hem de gözlemci olarak dışındayız. Sadece dijital mecraları değil geleneksel medyayı da takipteyiz elbette. Reklam prodüksiyonları, ürün yerleştirmeler, basılı medya ilanları ve tüm yeni kampanyalar hepsi ekip içinde konuşulur, paylaşılır, üzerine mutlaka fikirler belirtilir. Bu hem sektör bilgimizi taze tutuyor hem de bir yandan üretirken bir yandan da beyin fırtınası yapmamıza olanak sağlıyor Ajans'ta. Asıl mesele şu ki aslında bunlar ekibin Ajans içindeki günlük sohbetleri. Uzunca bir zamandır hem üretici hem de gözlemci konumunda olduğumuz bu pazarda bazen derin iç çekmelerimiz, serzenişlerimiz de olmuyor değil. Mesela; nerede o eski reklamlar?

Reklam sektörü teknoloji ile sürekli güncellenen, sürekli değişen ve kendi içinde evrimler geçiren dinamik bir sektör. Öyle bir an geliyor ki dijital platformların değişen algoritmalarını yakalamak ve anlamak başlı başına bir görev oluyor. Hal böyleyken durup eski reklamları anımsıyor ve ruhu genç ama deneyimi olgun bir edayla nerede o eski reklamlar demekten kendimizi alamıyoruz. İşimiz elbette dijital reklamcılık ancak konvansiyonel reklamcılık her zaman sevdiğimiz ve ilgi duyduğumuz bir alandır ekipçe. Yaş ortalamasına baktığımızda da milenyum çağının reklam çocukları olarak büyüdük hepimiz, bu nedenledir ki özellikle TV reklamlarının yeri her zaman özeldir bizim için.

Türkiye'de reklama ve reklamcılığa baktığımızda reklamcılık sahnesinde çok kıymetli isimler çıkıyor karşımıza. Her biri bu sektörde büyük işler başarmış, Türk reklamcılığını büyütmüş isimler. Her birinin pek çok başarılı işi var, bazıları bu dünyadan göçüp gitti ama bazıları hala geleneksel reklamcılık sektöründe iyi işler çıkartmaya da devam ediyorlar. İçeriğin merkezinde, bu isimlerin bugün yaptıkları değil dün neler yaptıkları olacak. Dünkü reklamlar nasıldı ve bize neler anlatıyordu, hangi hisleri veriyordu? Türk reklamcılığında unutulmaz izler bırakan işleri ve ardındaki reklamcıları tanıyalım.

Eli Acıman

Sektöre yabancıysan Eli Acıman kimdir diye sorman çok olağan. Oysa bu satırları okuyan reklamcılık öğrencilerinin, Eli Acıman denince heyecanlandığını bal gibi biliyoruz. Eli Acıman istisnasız her akademisyen, her reklamcı ve iletişimci tarafından kalbî bir sevgi, saygı ile anılır. 2011 yılında öldüğü haberi geldiğinde iletişim dünyası gözle görülür bir yas havasındaydı. Öyle çok insanın üzerinde emeği vardı ki. Bugünün pek çok başarılı yazarına bakacak olursan mutlaka bir dönem yolunun Acıman'ın okulundan geçtiğini görürsün.

“Ülkemizde reklamcılığı başlatan benim diye bir iddiam yok. Ancak, ilk ajansım Faal’in tescili için 1943 yılı sonlarında İstanbul Ticaret Odası’na gittiğimde, görevli memurun pek çok sorudan sonra yönelttiği “Mesleğiniz” sorusunu “Reklamcı” diyerek yanıtladığımda yüzünün aldığı ifadeyi hala unutamıyorum. “Bir bu eksikti” dercesine bakışı, beni küçümseyerek süzüşü ve meslek hanesine “Komisyoncu” yazışı, dün olmuş gibi gözlerimin önünde. Sektörümüz açısından bu olay, belki tarihi bir gösterge olabilir.”

“Ülkemizde reklamcılığı başlatan benim diye bir iddiam yok. Ancak, ilk ajansım Faal’in tescili için 1943 yılı sonlarında İstanbul Ticaret Odası’na gittiğimde, görevli memurun pek çok sorudan sonra yönelttiği “Mesleğiniz” sorusunu “Reklamcı” diyerek yanıtladığımda yüzünün aldığı ifadeyi hala unutamıyorum. “Bir bu eksikti” dercesine bakışı, beni küçümseyerek süzüşü ve meslek hanesine “Komisyoncu” yazışı, dün olmuş gibi gözlerimin önünde. Sektörümüz açısından bu olay, belki tarihi bir gösterge olabilir.”

Mesela bugün hiç Vakko reklamı görmezsin. Segment olarak reklam yapmaya da ihtiyacı olmayan bir markadır. Bir zamanların en ünlü reklamı Vakko'ya aittir oysa. Vakko'nun ilk reklamı Şen Şapka, Acıman'ın okulundan çıkmıştır. (ajans yerine özellikle okul deyişimiz bilinçli bir tercihtir.) Tuborg'un Kral Bira reklamını anımsadın mı? Peki Beymen'in Fark Edilirsiniz kampanyasını? Yapı Kredi'nin Hizmette Sınır Yoktur kampanyasını şıp diye hatırladın ama, hatta melodisi ile söyledin. Tüm bu kampanyaların altında Acıman okulunun imzasını göreceksin. Ustanın "Kendinizi değil, işinizi ciddiye alın." sözü de kulağımıza halen küpedir.

Jeffi Medina

Jeffi Medina, Acıman'ın okulunda yetişen reklamcılardan biri. Deyim yerindeyse Acıman okulunun tozunu Genel Müdür olarak yutmuş bir isim. Medina 1993'te bu okuldan ayrılarak kendi ajansını kuruyor ve Türk reklam tarihinde iz bırakacak yepyeni bir serüvene başlıyor. En sevdiği şey olan reklamı az ama öz anlatıyor Media; "İyi reklam, insanı harekete geçiren reklamdır."

Sektörde pek çok çarpıcı işi olsa da Medina'yı aslında en çok da İş Bankası'nın Atatürk reklamları ile tanıyoruz. Haluk Bilginer'in seslendirmesi ve oyunculuğu ile can bulan bu reklamın, 'aa senin elin kanar mı?' repliği hala hafızalarımızda tazecik duruyor. Bugün hala her izlediğimizde minnet ve özlemle dolduğumuz İş Bankası reklamı Medina imzalı bir reklam baş yapıtı. İş Bankası'nın Atatürk reklamları denince duraksamayan, reklamı anımsayıp tebessüm etmeyen var mı? Mümkün değil gibi..

Hulusi Derici

Hulusi Derici kimdir desek her biriniz onun farklı reklamlarını anımsayacak. 1979 yılında reklam sektörüne giren Derici, farklı tarzı ve muzip tavrı ile bilinen reklamcılardan. Özellikle Atlas Jet için yapılan '69'u Sever Misiniz?' ve 'Bizimki 77cm' reklamları ile reklam sektöründe çokça tartışılan bir isim olsa da Türk reklamcılık tarihinde asla unutulmayacak kampanyalar yaptığı da su götürmez bir gerçek. Edward Bernays ekolünden gelen 'reklamda cinsel unsurlar kullanma' fikrini, Oliver Toscani ekolünden gelen Şok Reklamcılık uygulamaları ile harmanlayarak bu türlerin çarpıcı örneklerini yarattı Hulusi Derici Türkiye'de. Şok Reklamcılık ve global uygulamaları ile ilgili leziz bir içerik okumak istersen buraya tıklayarak ilgili içeriğe ulaşabilirsin. Elbette reklamların başarısı tartışmaya açık bir konudur hatta kendisi de bu reklamlar nedeniyle epey eleştirilmiştir ama burada reklamın niteliğinden çok altında yatan fikre bakmak lazım gelir. Yapılmayanı yapmış, söylenmeyeni söylemiş ve hatta belki de kimsenin reklam metni olarak yazmaya cesaret edemediği bir metin yazmış. Reklamcılık biraz da cesaret ve yenilik işi değil midir zaten?

"Reklamınız sattırmıyorsa, yaratıcı değildir." diyen Derici bu sözüyle farklılığını da dile getiriyor zaten. Atlas Jet reklamları bir yana, Derici'nin en akılda kalan kampanyası bize göre halen Audi'de Bulamayacağınız Aksesuarlar. Üniversite'de Audi'nin bu kampanyasını ağzımız açık dinlemiş, bu yaratıcı zekaya hepimiz hayran kalmıştık. Yıllar da geçse, bu reklamın etkisi bizde ilk günkü gibi kalacak buna hiç şüphe yok.

Serdar Erener

Türk reklam tarihinin en başarılı kampanyalarını yaratan, markaları karakterler ve reklam müzikleri ile kişileştiren bir reklamcıdır Serdar Erener. 12 Dev Adam reklamları, Hazırkart'ın Özgür Kızı, Arçelik'in Çelik'i ile özdeşleşse Erener, biz biraz daha maziden bir kampanyaya bıraktık gönlümüzü. Garanti Bankası Sucu Çocuk reklamları... Bizler henüz küçük bir çocukken işlemişti bu reklam içimize. O zaman bir reklamcı değil; çocuk gözüyle bakıyorduk elbet ama gün gibi aklımızdadır reklamın müziği de sucu çocuğun hikayesi de. Hikaye yaratma ve izleyiciyi hikayenin içine çekerek kalplerini sıcacık yapmak konusunda Erener her daim başarılı olmuştur.

Son dönemin sansasyon yaratan işi Enjoy, I'am Vaccinated kampanyası da Erener'e ait. Günlerce konuşuldu bu reklamların kalitesi, içeriği, manası... Sucu Çocuk gibi kitlesel bir etki yaratan reklamlarından sonra bu kampanyaları görünce nerede o eski reklamlar diye sormakta ne kadar haklıyız değil mi?

Ali Taran

Bütün ülke Ali Taran'ı magazinlerde takip ede dursun, biz Taran'ın reklam sektörüne kazandırdığı mizahşör işlerine bakalım. Üzerinde düşünülmesi, yaptığı işler konusunda konuşulması gereken bir reklamcıdır Taran bize göre. Yine milenyum çağı, reklam çocuklarının çok iyi hatırlayacağı karakterler yaratmıştır. İxir'in Banu Alkan reklamları, Vodafone'un Tamamen Duygusal kampanyası, Yapı Kredi'nin jenerik Dıh Dıh Dıh Eyi Günler reklamları ya da Aganigi Naganigi reklamları... Evet hepsi canlandı zihninde ve hepsinin mizahi yönü kaldı aklında. Ali Taran işte reklamla mizahı böylesine başarıyla bir araya getiren bir reklamcı. Ancak "Bir reklama bir kişi imza atmaz, hepsi ekip işidir." diyerek bu başarılı reklamların ardındaki ekibini de yüceltmeyi ihmal etmemiştir. Ajans'a soracak olursanız Taran'ın açık ara en iyi işi Tokai'nin Çakar Çakmaz Çakan Çakmak reklamıdır, net.

Nassı reklam ama?!

Haluk Sicimoğlu

Haluk Sicimoğlu, Acıman'ın okulundan mezun şanslı reklamcılardan biri. Sicimoğlu'nu en iyi ifade edebileceğimiz kavram ise stratejidir çünkü kendisi Türk reklam tarihinin açık ara en iyi stratejistlerinden. Sicimoğlu aldığı eğitimi, pazarla ilgili bilgi ve becerilerini stratejiler belirleme yönünde kullandı ve reklam tarihinden silinmeyecek, kaliteli ve son derece özgün reklamlar doğdu. Biscolata Mood reklamlarında Sicimoğlu'nun izlerini görmek mümkün. Daha iyi bilinen bir örnek vermek gerekirse Lays Yiyin Gari kampanyası dememiz yeterli olacaktır. Ayşe Teyze'nin o içten halini, tarlasından topladığı pattisleri ve Ege şivesini kusursuz birleştiren bu reklamlar dönemin başarılı örneklerinden biri olmuştur. Eğitimci yönü de ilham alınasıdır Sicimoğlu'nun ve şu sözü bizim de daimi ilhamımızdır. "Markanızı gelip geçen ünlü yüzlere değil, hiç değişmeyen temel değerlere bağlayın."

Bu listeyi daha da uzatabiliriz, daha pek çok reklamcıya yer verebiliriz. Kısaca özlem duyduğumuz o eski reklamları anımsatacak belli başlı örnekleri derledik diyelim. Eski reklamlara şöyle bir dönüp baktığımızda o samimiyet, o içtenlik öylesine derindi ki. Reklamlar ürün pazarlama amacı taşıyordu evet ama her birimiz farklı anlamlar yüklüyorduk o reklamlara.

Tarihsel gelişim içinde bakıldığında eski reklamlar ürünün temel faydasını anlatmaya odaklanırken; modern dünyanın reklamları bugün ürünün modern hayatı kolaylaştıran yan faydalarına odaklanıyor. Bu farklılaşma samimiyetin tonunu da değiştirmiş olabilir mi? Yoksa trendlerle beraber tüketicinin mi reklamdan beklentisi değişti? Yoksa o dönemin reklamları daha mı yaratıcıydı?